Innovatie voor het leven

In gesprek met een ziekenhuisdirecteur: Mark van Houdenhoven

Op 10 oktober 2017 vindt een prikkelende discussie plaats tussen ziekenhuisbestuurder Mark van Houdenhoven en medisch directeur Monique op ten Berg over innovatie in de zorg. Veel zogenaamde innovatie is niet in het belang van de patiënt: de zorg heeft betekenisvolle innovatie nodig, is de stelling.

Hoe krijgen we bestaande innovaties beschikbaar in ziekenhuizen?

Als zorgverleners kunnen we slimmer innoveren door met nieuwe innovaties in de gezondheidszorg te stoppen. In plaats daarvan dienen bestaande innovaties betekenis te krijgen voor patiënten. Ze moeten beschikbaar zijn in Nederlandse ziekenhuizen en klinieken. Dat is een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Alles wat patiënten in Nederland nodig hebben, is er al ergens in de wereld. Een goed voorbeeld is het Aravind-oogziekenhuis dat dr. Govinda Venkataswamy in 1977 in India startte om onnodige blindheid het land uit te helpen. Dit internationaal gerenommeerde instituut voert jaarlijks 420.000 oogoperaties uit. Kosten? Zo’n 50 dollar per operatie. De 100.000 oogoperaties in Nederland kosten gemiddeld 800 dollar. En toch levert het Aravind-oogziekenhuis bewezen de beste kwaliteit.

In Chesterfield, Missouri staat sinds eind 2015 het Mercy Virtual Care Center, een vooraanstaand medisch centrum voor de ontwikkeling en levering van telehealth. Dit ziekenhuis zonder patiënten verzorgt monitoring op afstand. Wat betekent die manier van zorgverlening voor patiënten? En hoe kan het worden doorvertaald naar de zorg in ons land? Nog een voorbeeld. De Sint Maartenskliniek had in 2015 de primeur met een Exo-skelet. Een 80.000 euro kostend robotpak voor dwarslaesie-patiënten dat geen enkele zorgverzekeraar vergoedt. Patiënt Ruben kon met dit skelet weer leren lopen. Of zoals hij het zelf verwoordde: “Ik kan weer man zijn.” Enig probleem was dat hij het geld voor dit robotpak via crowdfunding bij elkaar moest zien te krijgen. Dat lukte, maar dat kan in het welvarende Nederland toch wel anders?

Er zijn helaas talrijke ziektebeelden waarvoor geen behandeling mogelijk is. Denk aan Alzheimer, hemofilie en ook op het gebied van kanker zijn nog grote stappen te maken. Er moet ruimte zijn voor nieuwe behandelingen. Dat kan alleen door ook met dingen te stoppen. We moeten onszelf als zorgverleners  één belangrijke vraag stellen: hoe krijgen we alle bestaande innovaties in de Nederlandse ziekenhuizen en klinieken beschikbaar voor patiënten? Zijn wij in staat om alle aanwezige kennis naar ons land te halen en toe te passen in onze zorgverlening? Om innovaties te registreren en te gebruiken?

We dienen te zorgen dat alle zorginnovaties betekenis krijgen voor patiënten. Innovaties zijn pas betekenisvol als ze voldoen aan drie randvoorwaarden. Ze moeten op de eerste plaats patiënten vooruit helpen. Hun leven beter maken. Iemand wil weer kunnen lopen. Dansen. Met de kleinkinderen voetballen. Kortom: wat iemand zelf wil, vormt de basis voor innovatie. Dat vraagt om transparantie in de zorgverlening, zodat patiënten weloverwogen kunnen kiezen voor een behandeling of een geneesmiddel. Dat vraagt om goed naar ze te luisteren. Ten tweede moeten zorginnovaties beschikbaar zijn voor alle patiënten die ze nodig hebben. Dat mag niet afhankelijk zijn van de zorg die het ziekenhuis in de regio aanbiedt. Ten slotte dienen innovaties betaalbaar te zijn. In dat licht is het ook belangrijk te kijken naar nieuwe manieren van financiering voor bijvoorbeeld geneesmiddelen. Nu wordt er ook betaald voor een geneesmiddel dat niet blijkt te werken, terwijl de prijs ervan juist moeten weerspiegelen welke waarde een geneesmiddel toevoegt voor de patiënt en de samenleving.

Zorginnovatie moet dus anders. Het kán ook anders. Zorgverleners hebben veel dezelfde inzichten. We vinden innovatie enorm belangrijk. Bovendien beschikken we over een schat aan kennis over ziektebeelden en behandelingen. Over geneesmiddelen en de toepassing daarvan. Door onze krachten structureel te bundelen in verbeterteams van ziekenhuizen, krijgen we innovaties daadwerkelijk bij patiënten. Dat vergt wederzijds vertrouwen. Vertrouwen dat we samen werken aan de implementatie van betekenisvolle innovaties. Aan innovaties waarvan patiënten echt profijt hebben. Want daarom gaat het uiteindelijk in de zorg.

Prof. Dr. Mark van Houdenhoven, CEO Sint Maartenskliniek/hoogleraar Radboud Universiteit, Monique Op ten Berg, medisch directeur Roche Nederland